जागतिक आदिवासी दिवस
_____________________________________________
सर्वांना शुभ सकाळ/दुपार(Good morning/afternoon),
आज, आपण एक अतिशय खास दिवस साजरा करण्यासाठी आणि त्याचा सन्मान करण्यासाठी एकत्र आलो आहोत तो म्हणजे आंतरराष्ट्रीय आदिवासी दिवस. हा दिवस केवळ जगभरातील स्थानिक समुदायांच्या समृद्ध आणि वैविध्यपूर्ण संस्कृतींचा उत्सवच नाही तर त्यांच्यासमोरील आव्हाने आणि त्यांच्या हक्कांचे समर्थन करण्यासाठी आणि आपल्या जगासाठी त्यांचे अमूल्य योगदान जतन करण्यासाठी आपण कोणती पावले उचलू शकतो यावर विचार करण्याची वेळ देखील आहे.
या दिवसाचे महत्त्व इतिहासात दडलेले आहे. 9 ऑगस्ट, 1994 रोजी, संयुक्त राष्ट्र संघाने अधिकृतपणे जागतिक आदिवासी लोकांचा आंतरराष्ट्रीय दिवस म्हणून मान्यता दिली, जो स्वदेशी लोकसंख्येवरील UN कार्यगटाच्या पहिल्या बैठकीच्या वर्धापन दिनानिमित्ताने ओळखला गेला. स्वदेशी हक्कांच्या आंतरराष्ट्रीय मान्यतेतील हा एक महत्त्वाचा क्षण होता. तेव्हापासून, हा दिवस आपल्या जागतिक समाजात स्थानिक समुदायांच्या महत्त्वाच्या भूमिकेवर प्रकाश टाकण्याची संधी बनला आहे.
स्थानिक लोक जगातील अनेक प्राचीन संस्कृती आणि परंपरांचे कारभारी आहेत. ते पिढ्यानपिढ्या चालत आलेल्या भाषा बोलतात, त्यांना त्यांच्या भूमीशी खोलवर जोडणाऱ्या रीतिरिवाजांचे पालन करतात आणि शतकानुशतके सन्मानित केलेले ज्ञान त्यांच्याकडे आहे. त्यांचे योगदान अमूल्य आहे. उदाहरणार्थ, अनेक स्वदेशी समुदाय शाश्वत शेती आणि संसाधन व्यवस्थापन तंत्रांचा सराव करतात जे आपल्या पर्यावरणाचे संरक्षण करतात आणि जैवविविधतेला प्रोत्साहन देतात. हवामान बदलाविरुद्धच्या आपल्या लढ्यात त्यांचे परिसंस्थेचे सखोल ज्ञान महत्त्वाचे आहे.
तथापि, त्यांचे महत्त्वपूर्ण योगदान असूनही, स्थानिक लोकांना अनेकदा अनेक आव्हानांचा सामना करावा लागतो. ते वारंवार जमीन बळकावणे, सांस्कृतिक क्षरण, सामाजिक असमानता आणि राजकीय कमी प्रतिनिधित्व यासारख्या मुद्द्यांवर वाद घालतात. त्यांच्या अनेक जमिनी औद्योगिक क्रियाकलापांमुळे धोक्यात आल्या आहेत, ज्यामुळे पर्यावरणाचा ऱ्हास होतो आणि पारंपारिक उपजीविका नष्ट होते. याव्यतिरिक्त, जागतिकीकरण आणि आधुनिकीकरणाच्या दबावामुळे त्यांच्या भाषा आणि सांस्कृतिक पद्धती नष्ट होण्याचा धोका आहे.
ही आव्हाने ओळखून अर्थपूर्ण उपायांसाठी कार्य करणे आवश्यक आहे. 2007 मध्ये स्विकारण्यात आलेल्या स्वदेशी लोकांच्या हक्कांवरील संयुक्त राष्ट्र घोषणा, आदिवासी समुदायांच्या हक्कांचे संरक्षण करण्यासाठी एक आराखडा तयार करते. ही घोषणा आत्मनिर्णय, सांस्कृतिक संरक्षण आणि त्यांच्या जीवनावर परिणाम करणाऱ्या निर्णय प्रक्रियेत सहभाग घेण्याच्या अधिकारांवर जोर देते.
जागतिक आदिवासी दिवस 2024 थीम
2024 मधील थीम “स्व-निर्णयासाठी बदलाचे एजंट म्हणून स्वदेशी तरुण” आहे.
जागतिक आदिवासी लोकांच्या आंतरराष्ट्रीय दिनाच्या (ज्याला जागतिक आदिवासी दिन म्हणूनही ओळखले जाते) थीम दरवर्षी बदलत असतात, ज्यात आदिवासींचे हक्क, संस्कृती आणि समस्यांच्या विविध पैलूंवर लक्ष केंद्रित केले जाते. अलिकडच्या वर्षांत जागतिक आदिवासी दिन साजरा करण्यासाठी थीमची सूची येथे आहे:
- 2023: “परिवर्तनाचे प्रतिनिधी म्हणून स्वदेशी तरुण”
या थीमने त्यांच्या समुदायांमध्ये आणि त्यापलीकडे सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी स्थानिक तरुणांची भूमिका अधोरेखित केली. आव्हानांना सामोरे जाणाऱ्या आणि त्यांच्या हक्कांसाठी वकिली करणाऱ्या पुढाकारांचे नेतृत्व करण्यासाठी तरुण स्वदेशी लोकांना सक्षम बनवण्यावर लक्ष केंद्रित केले.
- 2022: “पारंपारिक ज्ञानाच्या संरक्षणात स्थानिक महिलांची भूमिका”
या थीमने पारंपारिक ज्ञान आणि सांस्कृतिक प्रथा टिकवून ठेवण्यासाठी आणि त्यापासून वंचित राहण्यासाठी, त्यांचे नेतृत्व आणि सांस्कृतिक संवर्धनासाठी योगदान ओळखण्यासाठी स्थानिक महिलांच्या महत्त्वपूर्ण भूमिकेवर जोर दिला.
- 2021: “कोणालाही मागे न सोडता: स्वदेशी लोक आणि नवीन सामाजिक करारासाठी कॉल”
2021 थीमने स्थानिक समुदायांवरील जागतिक संकटांचा प्रभाव आणि सर्वसमावेशक आणि न्याय्य पुनर्प्राप्ती प्रयत्नांची आवश्यकता यावर लक्ष केंद्रित केले, जे सामाजिक करार तयार करण्यावर लक्ष केंद्रित करते जे स्थानिक लोकांच्या गरजा ओळखतात आणि त्यांचे निराकरण करतात.
- 2020: “COVID-19: स्वदेशी उपायांसाठी वेळ”
जागतिक महामारीला प्रतिसाद म्हणून, 2020 थीमने लवचिकता आणि आत्मनिर्णय ठळक करून, कोविड-19 मुळे उद्भवलेल्या आव्हानांना तोंड देण्यासाठी स्थानिक समुदाय त्यांच्या पारंपारिक ज्ञानाचा आणि उपायांचा कसा उपयोग करत आहेत यावर लक्ष केंद्रित केले आहे.
- 2019: “देशीय भाषा”
या थीमने स्थानिक भाषांची समृद्धता आणि विविधता साजरी केली, सांस्कृतिक ओळखीतील त्यांचे महत्त्व आणि त्यांचे जतन आणि पुनरुज्जीवन करण्याची गरज ओळखून.
- 2018: “स्वदेशी तरुण”
भविष्य घडवण्यामध्ये स्थानिक तरुणांच्या महत्त्वाच्या भूमिकेवर, समुदायाच्या विकासात त्यांचे योगदान आणि त्यांच्या आकांक्षा आणि नेतृत्वाला पाठिंबा देण्याचे महत्त्व यावर लक्ष केंद्रित करण्यात आले.
- 2017: “मूलनिवासी लोकांच्या हक्कांवरील संयुक्त राष्ट्रांच्या घोषणेचा दहावा वर्धापन दिन”
या थीमने स्वदेशी लोकांच्या हक्कांवरील UN घोषणापत्र स्वीकारल्यापासून एक दशक चिन्हांकित केले आहे, जे या घोषणेच्या तरतुदींच्या अंमलबजावणीमध्ये झालेली प्रगती आणि चालू आव्हाने प्रतिबिंबित करते.
- 2016: “आदिवासी लोकांचा शिक्षणाचा हक्क”
2016 च्या थीममध्ये स्थानिक लोकांसाठी प्रवेशयोग्य आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या संबंधित शिक्षणाच्या महत्त्वावर जोर देण्यात आला, त्यांच्या सांस्कृतिक वारशाचा आदर आणि समावेश करणाऱ्या त्यांच्या शिक्षणाच्या अधिकारावर लक्ष केंद्रित केले.
- 2015: “2015 नंतरचा विकास अजेंडा: आदिवासी लोकांचे हक्क सुनिश्चित करणे”
ही थीम शाश्वत विकास उद्दिष्टांमध्ये स्वदेशी दृष्टीकोनांची ओळख आणि एकात्मतेसाठी वकिली करत, जागतिक विकास अजेंडामध्ये स्वदेशी हक्कांच्या समावेशावर केंद्रित आहे.
- 2014: “पारंपारिक आणि आधुनिक औषधांमधील अंतर कमी करणे”
2014 च्या थीममध्ये पारंपारिक स्वदेशी औषधांचे आधुनिक आरोग्य सेवा पद्धतींसह एकीकरण अधोरेखित केले गेले, आरोग्य परिणाम सुधारण्यासाठी पारंपारिक ज्ञानाचे मूल्य ओळखले गेले.
विद्यार्थी या नात्याने, या महत्त्वाच्या दिवसाचे पालन करण्यासाठी आणि स्थानिक समुदायांना पाठिंबा देण्यासाठी आम्ही अनेक मार्गांनी योगदान देऊ शकतो:
- स्वतःला शिक्षित करा: विविध संस्कृती, इतिहास आणि स्थानिक लोकांच्या समकालीन समस्यांबद्दल जाणून घेण्यासाठी वेळ काढा. त्यांचे अनुभव समजून घेतल्याने आम्हाला चांगले सहयोगी आणि वकील बनण्यास मदत होते.
- स्वदेशी आवाजांना समर्थन द्या: स्वदेशी नेते आणि कार्यकर्त्यांचे आवाज ऐका आणि वाढवा. ते त्यांच्या हक्कांसाठीच्या लढ्यात आघाडीवर आहेत आणि त्यांच्या कारणांचे समर्थन कसे करावे याबद्दल अमूल्य दृष्टीकोन देऊ शकतात.
- वकिलीमध्ये व्यस्त रहा: स्वदेशी हक्क आणि पर्यावरण संरक्षणाला प्रोत्साहन देणाऱ्या उपक्रमांमध्ये सहभागी व्हा किंवा त्यांना पाठिंबा द्या. यामध्ये स्वदेशी भूमींना मान्यता देणारे आणि त्यांचे संरक्षण करणारे समर्थन करणारे कायदे किंवा जागरूकता मोहिमांमध्ये भाग घेणे समाविष्ट असू शकते.
- स्वदेशी संस्कृती साजरी करा: स्वदेशी संस्कृतींचे योगदान स्वीकारा आणि साजरे करा. कार्यक्रमांना उपस्थित राहा, देशी साहित्य वाचा आणि त्यांची कला आणि परंपरा एक्सप्लोर करा. त्यांची उपलब्धी ओळखून आपली स्वतःची सांस्कृतिक समज समृद्ध होते.
शेवटी, जागतिक आदिवासी लोकांचा आंतरराष्ट्रीय दिवस हा केवळ ओळखीचा दिवस आहे; तो कृतीसाठी कॉल आहे. स्थानिक समुदायांच्या हक्कांचे समर्थन करण्यासाठी आणि त्यांच्या संस्कृती आणि योगदान भावी पिढ्यांसाठी जतन केले जातील याची खात्री करण्यासाठी हातमिळवणी करणे हे आम्हाला आमंत्रण आहे. असे केल्याने, आम्ही त्यांच्या भूतकाळाचा सन्मान करतो, त्यांचे वर्तमान साजरे करतो आणि सर्वांसाठी अधिक समावेशक आणि आदरयुक्त भविष्य घडवतो.
धन्यवाद.